Kan du gjette kva lottotala blir?

Du har sikkert høyrt om nokon som har vunne store pengesummar i Lotto. Handlar det om tilfeldigheiter eller sannsynlegheit? Dei fleste er nok samde om at dette handlar om flaks og uflaks.

Når det gjeld Lotto, kan vi ikkje tenkje oss fram til kva som gir oss betre sjanse til å vinne, sjølv om nokon trur at ein kan det.

Det er like sannsynleg å få alle kombinasjonar av lottokulene. Og di fleire tal vi må ha rette, dess vanskelegare er det å vinne.

Nokre trur at tal som ofte har vorte trekte ut, er lure å velje. Andre tenkjer at det er lurt å velje tal som det er lenge sidan vart trekte ut.

Ein kan gjerne ha dette som ein plan, men det gir nok ikkje meir hell, sidan alle kombinasjonar er like sannsynlege å få!

Forrige avsnitt

1 / 3

Neste avsnitt
Fargerike baller med sorte tall.
Fargerike baller med sorte tall.

Terningkast

Det er ikkje mogleg å trene på korleis ein skal kaste ein terning for å få einar eller seksar.

Utfallet, altså kva slags verdi vi får på terningen, er derfor like sannsynleg for alle verdiane på ein terning. Vi kan seie at sannsynlegheita for å få ein bestemt verdi er ein av seks. Alle utfall er like sannsynlege å få.

Dette bli kalla for uniform sannsynlegheit.

Kaste med fleire terningar

Viss vi kastar med fleire terningar, er det like tilfeldig kva verdi kvar enkelt terning får. Men legg vi saman verdiane av to terningar, ser vi noko som kanskje verkar litt rart med ein gong.

Sjølv om det er tilfeldig kva slags verdi kvar enkelt terning viser, så vil summen av to terningar vise at nokre summar er meir sannsynlege å få enn andre.

Viss du skriv opp alle summar du får ved å kaste med to terningar, vil du sjå at summen sju opptrer mykje oftare enn til dømes to eller tolv.

Det er fordi det er mange fleire kombinasjonar av verdiar som gir summen sju.

Dette blir kalla ikkje-uniform sannsynlegheit.

Forrige avsnitt

1 / 3

Neste avsnitt
To hvite terninger
To hvite terninger

Teoretisk sannsynlegheit

Vi kan rekne oss fram til ei teoretisk sannsynlegheit. På ein terning vil vi seie at det er 6 moglege utfall. Sannsynlegheita for at vi trillar ein toar er 1⁄6 (ein seksdel).

Bildet som blir vist her, er eit rutenett på 10×10 ruter som er fargelagt. Det er fem ruter som har fargen gul. Det betyr at det er 5 % sannsynleg at vi treffer ei gul rute, fordi det er 5 av 100 ruter.

I snitt vil derfor fem av hundre kast treffe ei gul rute. Dette er ei teoretisk sannsynlegheit som vi har rekna oss fram til!

En firkant som er fargelagt i ulike farger
Ruteark
Ruteark

Reell sannsynlegheit?

Viss vi kastar ein terning mange nok gongar, vil vi sjå at alle verdiar vil dukke opp omtrent like mange gongar. Der vil den teoretiske sannsynlegheita vere ganske lik det som faktisk blir resultatet.

Når vi kastar ei pil på det fargelagte rutenettet, kan vi øve oss på å kaste. Vi kan sikte på dei fargane vi vil. Det betyr at vi kan øve oss slik at vi anten treffar dei gule rutene oftare eller unngår dei.

Då vil det vere stor forskjell på teoretiske utrekningar og resultata vi får. Sjølv om det teoretisk vil vere 5 av 100 kast vi treffer på, kan vi med øving kanskje treffe 15-20 gongar pr 100 kast.

Terningkast er tilfeldig. Pilkast kan vi øve på.

En firkant som er fargelagt i ulike farger
Ruteark
Ruteark

Kjelder:

Bilde- og videorettar:

    1. Getty Images
    2. Getty Images
    3. Skolerom
    4. Skolerom