Korleis  smittar herpes?

Etter eit utbrot med sår ligg herpesviruset i dvale i nervecella. Då vil det ikkje smitte. For somme kjem viruset ut på huda igjen og lagar nye utbrot. Då kan dei smitte partnaren ved hudkontakt. Det kan smitte frå munn til kjønnsorgan, og motsett. Du bør derfor ikkje ha sex når du har sår på kjønnsorganet eller på munnen. Somme  merkar ikkje at dei har sår, og dei kan smitte utan å meine det.

Sidan herpes er så vanleg, er herpes noko vi må rekne med viss vi har kyssa eller har sex. Kondom beskyttar litt, men dekkjer ikkje alltid såra med virus.

Mistenkjer du at du har herpes?

Det er berre mogleg å teste herpes viss du har utbrot med sår. Då kan du få medisinar av lege som gjer at utbrotet går fortare over. Hugs at herpes er heilt vanleg, og noko dei fleste av oss vil få i løpet av livet. Dei aller fleste vil ha få eller ingen plager med herpes. Får du plager, kan du få hjelp av lege.

Dryppert?

Dei fleste merkar ikkje at dei er smitta i anus eller hals. Somme  kan få vondt i halsen. Har du gonoré i penis, så kan det svi veldig mykje når du tissar. Nokre seier det kjennest som å tisse piggtråd. Gonoré har òg fått namnet «dryppert» fordi det kan kjem mykje utflod frå penis.

For dei som har ein skjede, er det vanleg å ikkje merke noko. Det kan òg vere diffuse plager som til dømes svie når du tissar, endra utflod, mellomblødingar, eller vondt i magen. Så då kan det vere vanskeleg å vite om det er gonoré eller andre årsaker til plagene.

Er gonoré farleg?

Gonoré er ikkje farleg viss det blir oppdaga og behandla i tide. Viss ikkje kan bakteriane krype vidare frå penis til testiklane og frå skjeden til livmora og eggstokkane. Då kan gonoré lage endå meir ugagn enn klamydia. Ein betennelse i livmora blir kalla ein bekkeninfeksjon, og utan behandling kan det gjere det vanskelegare å bli gravid på ein naturleg måte utan hjelp.

Korleis  bli kvitt gonoré?

Enn så lenge kan vi behandle med antibiotika, men det er ein fare for at gonorébakterien utviklar resistens mot antibiotika. At ein bakterie blir resistent, er kjempeskummelt. Då verkar ikkje antibiotika, og vi kan ikkje bli kvitt han. Di meir vi smittar kvarandre med gonoré, dess meir antibiotika må vi bruke, og dess større risiko er det for at gonoré kan bli resistent mot det vi har av antibiotika no.

Det beste vi kan gjere er å verne oss så godt vi kan mot gonoré. Og korleis kan vi gjere det? Det er ved å bruke kondom!

Dei andre infeksjonane kan vi beskytte oss mot ved å bruke kondom. Vi kan òg teste oss viss vi har hatt sex med nokon som har risiko for å vere smitta. For klamydia har alle under 25 år høg risiko, så då burde du teste deg når du har hatt sex utan kondom med ny person eller med ein som du ikkje er eksklusiv med.

Snakk med legen din eller helsestasjonen for ungdom, dei vil hjelpa deg. Du kan òg bruke Sex og samfunns chat-teneste – du kan vere anonym, og det er gratis.