Samane – eit urfolk
Samane, urbefolkninga i Noreg, har ein spennande kultur. Likevel prøvde staten på 1800-talet å fjerna den eldste kulturen i landet og tvinga samane til å bli ein del av storsamfunnet.
Sameland – Sápmi
Samane nyttar namnet Sápmi om området frå Hedmark i sør til Finnmark i nord, og dessutan om delar av Russland i nord. Arkeologar har funne spor som viser at ei folkegruppe busette seg i dette området for over 10 000 år sidan. Det er den eldste busetjinga i Noreg. I dette området kunne menneska leva av jakt og fiske.
Kulturen og levemåten som utvikla seg, blir kalla samisk. Samar er altså den eldste folkegruppa i området Sápmi og blir definerte som urfolk. To tredelar av samane bur i Noreg. Resten bur i Sverige, Finland og Russland. Samane sitt Sápmi er ein nasjon utan riksgrenser, med felles historie og språk.
1 / 2
Kart over Sápmi
Siidaen
Det samiske området vart delt inn i fangstområde. Desse områda vart kalla siidaer. Siidaen hadde eit styre og ein vald leiar. Siidastyret laga rettsreglar og fungerte som domstol. Medlemmene i siidaen hadde rett til alle naturressursar innanfor sitt område.
Innanfor dette området levde samar i grupper, som nomadar. Det vil seia at dei flytta reinflokkane sine der naturressursane var tilgjengelege. Det var vanleg med ulike buplassar i ulike sesongar.
Den tradisjonelle buforma for samar har vore gamme, som er ei hytte med jordveggar. Dessutan har det vore vanleg med eit flyttbart lavvo-telt med ein eldstad midt i rommet.
1 / 2
Inngravert illustrasjon av samer i Nord-Norge i 1897
Ønsker du å lese hele artikkelen?
Ved å logge inn får du full tilgang til artikkelen, samt Lærerrommet med engasjerende læringsstier og oppgaver du kan bruke i undervisningen.
Logg inn med Feide
Ønsker du å prøve ut fullversjonen av Skolerom?
Kontakt oss her!
