Terningen er kasta

«Alea jacta est» er eit ordtak på latin som betyr ‘terningen er kasta’. Ordtaket er eit uttrykk for at ei viktig avgjerd er tatt, og at det er ingen veg tilbake.

Ifølge tradisjonen vart dette sagt av Julius Cæsar då han i år 49 f.Kr. gjekk over grenseelva Rubicon og inn i Italia. Her skulle han krige mot ein av sine argaste fiendar, Pompeius.

Cæsar over Rubicon
Cæsar over Rubicon

Ein terning er ein kube

Ein kube er ein geometrisk figur som består av seks like kvadrat. Han blir òg kalla  for terning. Kuben har 8 hjørne og 12 sidekantar.

Volumet av ein kube er S³ når lengda av ein sidekant er S. Det betyr at volumet blir rekna ut som S x S x S. Derfor blir kube ofte brukt som namn på ein 3. potens.

Kube
Ruteark
Ruteark

Terning

Ein terning er ei spelebrikke med tal forma som ein kube. Tala frå 1 til 6 blir viste med prikkar på sideflatene. Motståande sider på terningen gir alltid summen 7. Det finst òg andre variantar av terningar som har fleire sider, men desse blir stort sett brukte i rollespel.

Terningar blir laga i ulike materiale. Det viktige er at ein bruker det same materialet i heile terningen. Då vil det vere like sannsynleg å få kva tal som helst når ein kastar han.

Terningar blir brukte i mange spel for å vise kor mange plassar ein skal flytte på eit spelebrett. Då kastar ein terningen, og det er talet som vender opp som ein bruker. Ludo og Monopol er typiske døme på brettspel.

I Yatzy bruker ein tradisjonelt fem terningar, og i Backgammon blir det brukt to terningar. Nokre gongar blir det brukt terningar i pengespel – som i Craps.

Alle spel byggjer på det som er sannsynleg. Spesielt når ein bruker meir enn éin terning. Med ein terning er alle tal like sannsynlege å få på eit vilkårleg kast. Ein kan ikkje øve på å kaste terningen for å få eit bestemt tal. Terningen har ikkje minne, så han hugsar ikkje kva tal som har kome opp tidlegare.

Men kva trur du skjer viss du bruker meir enn ein terning? Vil alle summar av to terningar vere like sannsynlege å få?

Forrige avsnitt

1 / 3

Neste avsnitt
To hvite terninger
To hvite terninger

Eit terningtriks

Gi tre terningar til ein annan, og fortel at du – utan å sjå terningkastet – skal fortelje kva dei tre terningane viser.

Still deg med ryggen til slik at du ikkje ser kva som skjer. Be personen kaste terningane, men utan å seie kva terningane viser.

Framleis ståande med ryggen til ber du personen gjere følgjande rekneoppgåver. Dei kan gjerne bruke ein kalkulator om dei ønskjer det.

  • Sjå på den første terningen, og multipliser talet på auge på terningen med 2
  • Deretter legg dei til 5
  • Multipliser summen av det dei har fått med 5
  • Deretter legg dei til kva terning 2 viser
  • Så skal dei multiplisere denne summen med 10
  • Legg så til kva terning 3 viser
  • Frå summen dei har fått, skal dei trekkje frå 125 – og dette talet skal dei fortelje deg

Bruk talet du har fått, og trekk frå 125. Talet du får no, er det dei tre terningane viser.

Døme: Personen trillar terningane, og dei viser 4, 1 og 5. Då blir utrekninga:

  • 4 x 2 = 8
  • 8 + 5 = 13
  • 13 x 5 = 65
  • 65 + 1 = 66
  • 66 x 10 = 660
  • 660 + 5 = 665
  • 665 – 125 = 540 – dette er talet du får, og den andre personen kan ikkje forstå at dette gir noka meining for deg.

Du gjer så følgjande utrekning:

540 – 125 = 415 – og du kan imponere alle ved å fortelje at terningane viser 4, 1 og 5!

Forrige avsnitt

1 / 3

Neste avsnitt
Tre hvite terninger
Tre hvite terninger

Kjelder:

Bilde- og videorettar:

    1. Getty Images
    2. Getty Images
    3. Getty Images
    4. Getty Images