Orkanar og tornadoar
Orkanar og tornadoar er sterke naturkrefter som kan ha store og alvorlege konsekvensar. I takt med global oppvarming og klimaendringar aukar også styrken på desse stormane.
Orkanar
Orkanar, som også er kalla syklonar og tyfonar, er kvervlande toreskyer som vert danna over det varme vatnet i tropiske hav. Dei aukar i styrke undervegs, og dei kan verta veldig sterke stormar med kraftig vind, piskande regn og smadrande bølgjer.
Visste du at …
… i 2005 tok orkanen Katrina livet av meir enn 1800 menneske i USA? Byen New Orleans vart særleg hardt ramma.
… i 2012 vart austkysten av USA treft av orkanen Sandy? Stormen gjorde skade for milliardar av kroner.
… orkanen Andrew i 1992 feia over Bahamas og USA? Vindhastigheita nådde opp i over 280 km i timen og førte til store skadar.
1 / 3
Stormflo
Stormflo er det mest øydeleggjande nivået i ein orkan. Det oppstår når virvelvinden i orkanen lyfter havflata opp til ei forhøging. Dersom ho treff land, kan ho skapa enorme øydeleggingar. Orkanar øydelegg bygningar og skader strender, vegar og bruer ved kysten.
Seilbåter strandet på grunn av Hurricane Irma Key West
Orkanen Katrina
23. august 2005 kom orkanen Katrina over Bahamas. Seks dagar seinare trefte han sydaustkysten av USA. Dette førte til store overfløymingar spesielt i byen New Orleans, kor dika som skulle verna byen svikta. Totalt kosta orkanen Katrina 1833 menneskeliv, og i tillegg vart det enorm materiell skade.
Orkan Katrina ødeleggelse
Menneskeleg påverknad
Forskarar er einige om at orkanane har vorte kraftigare, og at dette sannsynlegvis vil fortsetja under ei global oppvarming. Utryggleiken er stor når det gjeld aukinga i talet orkanar, men nyare forsking antydar at også talet har auka dei siste tiåra.
Store bølger
Tornadoar
Tornadoar er torevêr som oppstår over land når varm og kald luft krasjar. Dei dannar høge vindsøyler som går frå bakken og opp til ei toresky.
Tornado
Visste du at ...
… tornadoen har ein «snabel»? Denne snabelen samlar opp, kvervlar rundt, og knuser mykje av det han treffer.
… jo varmare lufta er, dess større vert den vertikale rørsla som «startar opp» tornadoen?
… ein tornado lagar mykje lyd, og du vil kunna høyra at han dundrar, brakar og susar?
… tornadoar kan ta mange ulike former? Dei største er dei som oftast står for mest øydelegging. I gjennomsnitt tek tornadoar 60-80 menneskeliv kvart år i USA.
1 / 4
Stormskyer
Storm i Noreg
