Kva er eigentleg sex? med Tuva og Trine:
Den kåte kroppen
Når du blir kåt, skjer det ting fleire stader i kroppen. Det skjer noko med kjønnsorgana og hovudet. Av og til kan det kjennast som om dei to stadene ikkje snakkar saman. Kva kan skje då? Og kvifor er det sånn?
Vulva
Vulva er namnet på det ytre kjønnsorganet til biologiske kvinner. Det vi ser på utsida. Det går frå dei ytre kjønnsleppene til skjedeppninga. Dei ytre kjønnsleppene har hud med hår på utsida. På innsida er det slimhinnehud. Dei indre kjønnsleppene har berre slimhinnehud. Desse kan ha forskjellige størrelsar. Og dei er ofte ulike på kvar side. Den eine kan vere lengre enn den andre.
Vagina
Vagina blir òg kalla skjeden. Det er på innsida. Den går frå skjedeopninga og inn til livmorhalsen. Vagina er eit røyr med musklar rundt. Det er veldig tøyeleg. Gjennom røyret kjem både mensblod og utflod. Og barn under ein fødsel.
1 / 2
Illustrasjon av et lilla håndspeil hvor speilbildet viser en rosa vulva.
Klitoris
Du kan kjenne ein hard klump øvst der kjønnsleppene møtest. Det er hovudet til klitoris. Den er ofte dekt av ein liten hudfold. Ein kan tru at klitoris er liten fordi hovudet kjennest som ei ert.
Men klitoris er mykje, mykje større! Klitoris går innover i kroppen. Den går frå «erta» til baksida av dei indre kjønnsleppene. Og rundt vagina. For nokon går han heilt opp til bak anus.
Berre til for nyting!
Klitoris er det einaste organet som berre har éi oppgåve. Kjenne nyting! På mange måtar er den veldig lik ein penis. Full av nervar som gjer den ekstra kjenslevar å ta på. Inne i klitoris finst det svamplekamar. Akkurat som i penis. Det strøymer masse blod til svamplekamane når du blir kåt. Den svulmar opp og fyller seg opp med blod. Du får ein klitorisereksjon.
1 / 2
Illustrasjon av en rosa vulva.
Kva skjer med vulva og vagina når du blir kåt?
Når du blir kåt, skjer det fleire ting i vulva og vagina. Når du blir meir opphissa, utvidar musklane rundt skjeden seg. Skjeden blir vidare og meir fleksibel. Vulva svulmar opp. Du blir våt. Vulva har mange kjertlar som held slimhinnene våte. Nokre av desse kjertlane lagar meir væske når du blir opphissa. Du blir litt våtare. Det meste av væska kjem frå skjeden.
Kåt og våt
Rundt skjeden er det mange blodårer. Opphisselse gjer at det kjem blod til klitoris og desse blodårene. Dei er som vasslangar med veldig små hol i seg. Ved lågt trykk i slangen vil ikkje vatnet gå ut av desse små hola. Vatnet blir pressa ut av hola når du gønner på med skikkeleg trykk. Sånn skjer det i skjeden òg. Masse blod strøymer til skjeden når du blir opphissa og kåt. Det gir meir væske i skjeden. Då blir du våt.
Det er viktig med god glid
Slimhinnene kan lettare bli skadd viss det ikkje er nok glid i skjeden og vulva. Det blir masse friksjon. Det kan fort bli sårt og gjere vondt. Det er viktig at det ikkje er tørt når ein prøver å føre noko inn i skjeden. Glidemiddel kan vere bra å bruke. Men ikkje forsøk å presse noko inn. Då er det betre å gjere noko anna. Glid og avslappa musklar gir mindre friksjon. Og det blir mindre vondt.
1 / 3
En illustrert fersken som minner om en rumpe. Ved siden av er det noen blå dråper.
Kva skjer med penis når du blir kåt?
Når du blir kåt, strøymer blodet til penis. I penis er det tre svamplekamar. Dei blir harde og stive når dei blir fylte med blod. Altså ein ereksjon. Eit stoff i blodet gjer at årane blir einvegskøyrde. Blodet kjem inn i penis og held seg der til ereksjonen blir borte. Blodet held seg i penis til du får orgasme, utløysing eller kjem ut av sexbobla i hovudet. Då kan ereksjonen forsvinne. Ballane kan òg bli ekstra kjenslevare når du blir kåt. Nokon synest det er herleg å bli teke på balla då. Andre liker det ikkje fordi det blir for kjenslevart.
Tre illustrerte peniser i ulike former og farger.
Har størrelsen noko å seie?
I antikken kalla ein penis for fallos. Det betyr erigert penis. Statuane i antikken hadde ofte kjempestore erigerte penisar. Kanskje førte det til at mange tenkte at penis måtte likne på desse. Trur du at alle på den tida eigentleg hadde like store penisar?
Nokon snakkar om gjennomsnittsstorleik. Då må du vite dette. Penisar er ulike i heile verda. Du arvar den av forfedrane dine. Det er ingen vits i å måle penis i puberteten. Den veks framleis med kroppen din.
Kast målebandet!
Går du og lurer på om du skal måle penisen din? Spør deg sjølv om kvifor. Størrelsen har ikkje så mykje å seie. Det er ikkje viktig. Den seier ikkje noko om kor god du er i senga. Bruk heller tid på å bli kjend med kroppen din. Det finst ingen normale kroppar. Alle er forskjellige. Gjennomsnitt er ikkje normalen. Det er berre ein måte å vere normal på.
1 / 2
En illustrert aubergine.
Trøbbel i tårnet
Som lege møte Trine ofte redde folk. Dei med penis er ofte redde for nye ting på han. Nokon kjem med irritasjon på penishovudet. Det kan bli litt raudt med små prikkar. Det kan kjennast sårt. Det kan ein få etter anale eller vaginale samleie som har vore tørre.
Nokon kjem òg til legen fordi dei har stram forhud. Den går ikkje over penishovudet. Det er veldig vanleg i puberteten. Grunnen er at penis og forhuda ikkje alltid veks i takt.
Snakk med ein lege viss det er vondt. Eller det alltid har vore stramt. Eller det plagar deg. Det finst behandling. Ein kan ha sex sjølv om forhuda ikkje kjem over penishovudet. Men det skal ikkje gjere vondt. Ikkje alle har forhud over penishovudet. Nokon fjerna den som barn. Det kan vere anna behandling ikkje verka.
1 / 2
En illustrert figur som er naken nedentil og studerer penisen sin.
Kva med hovudet når du er kåt?
Hovudet har ikkje lyst på sex. Då er òg grunnlaget for å ha sex borte. Uansett kva som skjer med kjønnsorganet ditt. Det skjer noko rart med kjønnsorgana i puberteten. Store mengder hormon kan vekkje kjønnsorganet. Sjølv om du ikkje tenkte på sex. Du kan drøyme om randome ting. Vere med venner. Skrolle nyheiter. Ting som ikkje er relatert til sex i det heile. Likevel får du ereksjon eller blir våt.
“Benner’n” på bussen
Du kan få ereksjon på bussen eller viss du scroller nyheiter. Utan å ha lyst på sex kan du bli stiv eller våt viss nokon tek på kjønnsorganet ditt. Det betyr likevel ikkje at hovudet har lyst på sex. Å ta nedi trusa på andre er ikkje måten å sjekke om den andre har lyst på sex. For det stemmer ikkje alltid. Der trur vi mange misforstår litt.
Hovudet og kjønnsorganet er ikkje alltid samkjøyrde
Det kan òg vere motsett. Kjønnsorganet vil ikkje høyre sjølv om du har kjempelyst på sex. Det kan vere fortvilande. Mange blir redde for at den du skal liggje med, trur at du ikkje er kåt.
Har den andre lyst på sex? Då er det éin viktig ting du kan gjøre. Spør! Om du får ein ereksjon eller blir våt i ein rar situasjon. Ikkje tenk på om noko er galt med deg! De kliner saman og den andre får ereksjon eller blir våt. Det kan berre bety at personen liker deg godt og blir opphissa. Ikkje at hen vil liggje.
1 / 4
En illustrert figur som sitter på trikken med synlig bul i skrittet på buksa.
Korleis sende og motta signal?
Tenk deg igjen som sjåfør på biltur. Det står nokon ved eit overgangsfelt. Du er usikker på om personen skal gå over. Eller heng han berre akkurat der? Då er det lurt å bremse ned. Få augekontakt. Kanskje vise med armen om han skal over eller ikkje. Det var bra du stoppa viss han smiler og går over. Tenk viss du berre trudde han skulle henge. Peisar over. Køyrer på han. I retten held det ikkje å seie at du trudde han ikkje skulle over vegen.
Er du i tvil? Stopp!
Den gåande har òg eit ansvar, Det er viktig å gi klare signal til bilisten. Det blir lettare å forstå kva som skjer. Det er ikkje like lett å vere tydeleg viss du føler deg litt pressa. Då kan det vere vanskeleg å seie nei til sex. Er du i tvil om den andre vil? Eller kan han ta eit val sjølv? Ligg den andre stiv? Søv? Er veldig full? Stopp for å vurdere situasjonen.
Det er alltid lov å ombestemme seg!
Det er lov å ombestemme seg. Når som helst. Sjølv om personen har gitt signal på at dei har lyst på sex. Det går an å spørje rett ut. Eller du kan lese den andres kroppsspråk. Tek vedkommande handa di bort? Eller fører den nærare? Smiler personen? Ser den andre personen på deg? Eller snur han seg vekk? Ligg personen heilt stille? Eller gjer teikn på å komme nærare? Plutseleg kan det ikkje kjennest greit lenger. Og det sjølv om hen hadde lyst først. Då har vi alle eit ansvar for å respektere den andres grenser.
1 / 3
En illustrert figur som holder opp to runde skilt, en i hver hånd. Det ene skiltet har bildet av en penis og det andre
Skrive av Tuva Fellman og Trine Aarvold (Sex og samfunn)
Innspeling: Tuva Fellman
Illustrasjonar: Helene Brox
Redaktør: Stine Isdahl Solberg
Kven er Trine Arvold?
Trine er lege ved Sex og samfunn. Der har dei ein klinikk for ungdom der dei kan snakke om seksualitet, prevensjon eller sjekke seg for kjønnssjukdommar. Ho har òg svart på spørsmål unge har på nettsida ung.no og undervist i temaet kropp og seksualitet for 10. klasse.
Kven er Tuva Fellman?
Tuva har tatt vidareutdanning i sexologi og har vore programleiar i NRK. Ho er no i Warner Bros Discovery og har leidde tv-programmet Naked Attraction og Love IRL. I NRK radio har Tuva i mange år vært programleiar i Juntafil, eit program om sex, kropp og kjensler. Ho og Trine svarte på spørsmål frå lyttarar som lurte på alt om desse temaa. Kanskje er det dei same spørsmåla som du óg sit med?
